Sosyal Bilimler Liselerinin Farkları

GÖZDEN GEÇİRİLMİŞ 2. BASKI 

ÖNSÖZ: 
Bu yazı, yayınlandığı 2013 yılından bu yana yaklaşık 120.000 kere gürüntülendi. Yazıya 300 kadar yorum yapıldı. İlk SBL 2003 yılında kurulmuş olsa da, gelen yorumlar bende bir okul türü olarak SBL'lerin daha çok tanıtılması gerektiği kanaatini uyandırıyor. Ortaokul rehberlik hizmetlerinin yeterince sayıda çocuğa ulaşamıyor olma ihtimali ve belki ortaokul rehberlik servislerinin ve idarecilerinin SBL'ler hakkındaki bilgi eksiği olabilir. Mevcut eğitim sistemi, öğrencilerin aldığı puana göre yüksekten düşüğe göre sırayla tercih yapma eğilimlerinin olması da bu durumun sebepleri arasında olmalı.

7 yıl SBL'de çalışmış bir öğretmen olarak, SBL'leri diğer okullardan ayıran özellikleriyle sizlere tanıtmaya çalışacağım.

Hazırlık+4 Yıl: Sosyal Bilimler Lisesinin bu özelliği, SBL'den daha yüksek puanla öğrenci kabul eden bir okula puanı yetmesine rağmen gönlünden SBL tercihi geçen veliler ve öğrencilerin geri adım atmasına neden olabiliyor.  Bunun yanında hazırlık sınıfını kayıp görmeyen veli/öğrenci sayısı oldukça fazla. Yalnız buradaki asıl soru şu olmalı: Bir sene fazla okumama rağmen hazırlık sınıfı olmayan diğer okullardan mezun olanlara göre İngilizce ne derece öğretilebiliyor, ben ne derece öğrenmeliyim. Bir İngilizce öğretmeni olarak gönül rahatlığı ile söyleyebilirim ki, hazırlık sınıfında aldığınız yabancı dil eğitimi, eğer o sene ve ilerleyen dönemlerde kendi öğrenme stratejilerinizle desteklenirse, hazırlık okuduğunuza hiç pişman olmayacaksınızdır. Ancak, ortama uyar, herkes gibi İngilizceyi ve diğer yabancı dilleri bir ders gibi algılarsanız, bir yıl fazla okuduğunuza değmeyecektir.

Alan/Dal Tercihinin Olmaması: Bilindiği üzere tüm okullarda 9. ve 10. sınıf öğretim programları ortak. Ders çizelgeleri ortak. Ancak, 10. sınıftan sonra sayısal alana geçmek, sözel alana geçmek gibi seçeneğiniz olmuyor. Siz tüm arkadaşlarınızla beraber Talim Terbiye Kurulunun SBL'ler için oluşturduğu ortak ders çizelgesini takip ederek öğretim hayatınızı tamamlıyorsunuz.

Bu durum kısmen dezavantaj olsa da, eğer öğrenci ortaokuldan kendini tanımış olarak geldiyse, bu işin uzmanlarınca doğru yönlendirilmiş olarak geldiyse zaten bir sene sonra ben mühendis olayım, doktor olayım demeyecektir. Aslında asıl sorgulanması gereken durum, öğrencilerimizin fen lisesinde okuyup hukuk tercihinde bulunuyor olması, Kısaca bu okullarda genel liselerin TM alanına yakın bir program uygulanıyor. O yüzdendir ki, SBL mezunları genellikle hukuk, uluslararası ilişkiler, psikoloji, siyaset bilimi, kamu yönetimi gibi tercihlerde bulunuyorlar.

Matematik olmasaydı iyiydi ama?: Sosyal Bilimler Liselerinde matematiğin ne kadar önemli olduğunu sonradan öğrenenler olabiliyor. Hukuk, uluslararası ilişkiler, kamu yönetimi gibi bölümlere eşit ağırlıkla öğrenci alındığından hareketle, bu liselerde matematiğin önemli bir ders olduğunu kestirmek gerekiyor. O yüzden matematikten kaçıyorsanız SBL'ler doğru tercih değildir. SBL'lerde an itibariyle (2017-2018 dahil) her sınıfta yoğun bir şekilde Matematik dersi var. SBL'lerde sözel sınıf yok.

Dil Sınıfı: 2017-2018 eğitiim öğretim yılından itibaren dil sınıfları açılabileceği ile ilgili bir resmi yazı ulaştı ama, gördüğüm kadarıyla haftalık ders çizelgeleri seçmeli yabancı dil dersi koymaya ve dil sınıfı açmaya elverişli olmadığı için, pratiğe dönüşme ihtimali şimdilik yok. Yabancı dil tercihi yapacak üniversite adaylarının SBL'ye gelmeden önce dikkatli olmasında ve iyi araştırma yapmasında fayda görüyorum.

Giderek büyüyen bir kültür: Anadolu Öğretmen Liselerinin pek çoğunun SBL'ye dönüştürülmesiyle birlikte Türkiye genelindeki SBL sayısı arttı. 2016-2017 eğitim öğretim yılında Türkiye genelinde 93 adet Sosyal Bilimler Lisesi hizmet verdi. Bu sayı yalnızca devlet okulları olanları kapsıyor. Özel SBL'ler ile ilgili ayrıca bir ileti yazılmalı. SBL

Bilim projeleri, sempozyumlar, çalıştaylar bizden sorulur:  Henüz 9-10 yıllık bir proje olan SBL'lerde, kanaatimce beni en çok heyecanlandıran kazanım, öğrencilerin bilimsel, kültürel, sosyal faaliyetlere katılım oranı ve kalitesi. Bugün TÜBİTAK gibiulusal çaptaki yarışmalarda SBL öğrencileri harika işler çıkarıyorlar. Belki üniversitede okuyup buna benzer atmosferleri solumamış milyonlarca öğrenci var.

Sonuçta SBL'lerde sıradan bir okul, sıradan bir lise havasının kırmaya çalışan idareciler, öğretmenler ve öğrencilerle karşılaşmanız kuvvetle muhtemeldir. Eğer gönlünüzde yatan aslan TIP, mühendislik gibi fen bilimlerinden bir alan değilse veya meslek liselerinde öğrenilecek teknik bir uzmanlık alanı değilse, hukuk, uluslararası ilişkiler, Pdr, kamu yönetimi, iktisat, işletme gibi TM (eşit ağırlık)  tercihiyle kazanılabilecek bölümlerse SBL doğru tercih olacaktır.

Okuyan öğrenciler ve öğretmen arkadaşlarımdan da yorum bekliyorum.